Podczas kilkuletniego wspólnego życia małżonkowie coraz częściej zaczynają zauważać wady swojego partnera oraz swoje wady i wytykają sobie błędy. Próbują też dopasowywać partnera do siebie i swoich oczekiwań. W pierwszej kolejności pojawia się rozczarowanie, złość, smutek, żal, niespełnienie, odtrącenie. Przestajemy dostrzegać własne błędy, nie ma w nas pokory czy nie widzimy swoich problemów. To już prosta droga do konfliktu, którego następstwem nierzadko bywa separacja, a ostatecznym efektem – rozwód. Kryzys w związku nie jest efektem działania tylko jednej strony. Każdy z małżonków ma wkład w destrukcję małżeństwa. Jednak nie musi tak się dziać, jeśli obie strony – widząc początki kryzysu w związku – zdecydują się podjąć działania, aby temu zapobiec.
Mimo iż w większości przypadków małżonkowie próbują sami poradzić sobie z problemami, które powstały między nimi, to jednak ilość trudności do pokonania rośnie, zamiast maleć. Aby znaleźć rozwiązanie w takiej sytuacji można spróbować podjąć terapię małżeńską – zarówno w czasie kryzysu w związku, jak i w czasie separacji. Nawet podczas tej drugiej są zawsze szanse na to, aby jeszcze popracować nad związkiem i uniknąć spotkania na sprawie rozwodowej w sądzie. Poza tym, jeśli małżonkowie decydują się na terapię małżeńską w czasie separacji, to znaczy to, że chcą spróbować ocalić jeszcze swoją relację. Rozwód oznacza bowiem, że nie chcą ze sobą już definitywnie być.
Separacja to czas, kiedy można jeszcze odbudować więzi i ustalić sposób pracy nad tym wyzwaniem. Ważna jest z pewnością regularna komunikacja między małżonkami. Częste dzwonienie do siebie, pisanie liścików, e-maili, SMS-ów, spotykanie się poza domem (np. wyjście do kina, na kawę, na imprezę, do teatru, na spacer itd.) będą sprzyjać temu, aby poczuć znowu bliskość psychiczną i fizyczną z drugą osobą. Obie strony będą miały wówczas poczucie, że starają się o siebie, nie zaniedbują kontaktu ze sobą. Nierzadko podczas ratowania związku małżonkowie zbliżają się ze sobą na wielu różnych płaszczyznach, które wcześniej nie były im znane, lub też zostały zaniedbane w miarę upływu czasu. To swego rodzaju odkrywanie na nowo siebie, swoich uczuć i pragnień oraz tego samego po stronie współmałżonka. Liczy się szczerość w tym, co się mówi i robi.
Celem terapii małżeńskiej w czasie separacji czy kryzysu jest ratowanie związku. Już po wstępnej rozmowie terapeuta zaleca wspólne albo indywidualne spotkania. Ta druga opcja wynikać może z tego, że jedna z osób zmaga się z określonymi problemami, które wyniosła np. z domu rodzinnego i musi je najpierw sama przepracować. Czasami podczas terapii małżeńskiej potrzebne jest wprowadzenie koncepcji poznawczo-behawioralnej ze względu np. na to, jednemu z małżonków trudność sprawia okazywanie uczuć, których oczekuje druga strona. Wówczas uczy się on takich gestów jak przytulanie itd.
Inicjatorkami terapii małżeńskiej w czasie kryzysu czy separacji jeszcze do niedawna były kobiety. Dziś wielu mężczyzn wykazuje coraz większe zaangażowanie w proces naprawy związku i to oni namawiają współmałżonki do spotkania z psychologiem. Jak zmotywować partnera do terapii małżeńskiej? Jeśli obojgu małżonkom zależy na tym, aby naprawić błędy, to wówczas nie powinno być kłopotu z tym, aby skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Nawet jeśli miałaby to być jednorazowa wizyta to i tak warto spróbować, żeby potem nie żałować, że nie zrobiło się wszystkiego, co było możliwe. Jeśli jest jednak problem, aby druga strona zgodziła się, warto jednak próbować ją namówić, przekonać argumentami takimi jak wzajemne uczucia, dzieci, łączące przeżycia itd. Historię związku dwojga ludzi piszą różne wydarzenia i osoby. Warto o tym nie zapominać. Terapia małżeńska to proces, który ma nauczyć małżonków rozwiązywania konfliktów, do jakich między nimi dochodzi i lepszego rozumienia emocji, jak i drugiej strony. Skupiać się musi na pracy nad codziennym zachowaniami, które w jakimkolwiek stopniu wpływają na wzajemną relację. W czasie terapii małżeńskiej otrzymać można cenne porady na kryzys w związku. To wskazówki, które z pewnością ułatwią funkcjonowanie na co dzień obu stronom.
Związki rozpadają się najczęściej przez zdradę, przemoc psychiczną lub fizyczną w stosunku do współmałżonka, z powodu alkoholizmu lub innego uzależnienia. Do tego grona przyczyn dochodzi w coraz większej liczbie przypadków tzw. niezgodność charakterów. Wynika ona jednak najczęściej z powodu nieumiejętności dogadywania się i tego, że małżonkowie nie potrafią wspólnie rozwiązywać problemów. Terapia małżeńska w czasie separacji czy w kryzysie to okazja do tego, aby naprawić zaburzoną komunikację między stronami. Wystarczy tylko skupić się na tym, aby lepiej zrozumieć partnera i umiejętnie okazywać swoje uczucia wobec niego. W ten sposób można uratować wiele związków. Dla utrzymania dobrych relacji między współmałżonkami trzeba jak najwięcej dzielić się tym, co dla nich ważne, czyli mówić o swoich potrzebach i priorytetach i brać pod uwagę, że dla każdej ze stron może to być coś innego. Podczas terapii małżeńskiej terapeuta czasami zadaje coś na kształt zadań domowych, które polegają na tym, aby zastanowić się nad czymś czy spróbować to opisać. Potrzeby małżonków są bowiem różne – dla jednych większe poczucie bezpieczeństwa będzie dawać bliskość drugiej osoby, a dla innych – odpowiedni stan konta.
Jeśli kryzys w związku podyktowany jest zdradą, to wówczas kluczowym tematem, na jakim muszą się skupić małżonkowie, jest zaufanie. Jego poziom rozwija się wraz z upływem czasu i daje poczucie przewidywalności zachowań partnera, przekonanie, że można na nim polegać i że taka sytuacja będzie zawsze. Zdrada najczęściej podyktowana jest czynnikami chwilowymi. Wynika np. z gniewu, chęci odwetu, odrzucenia, depresji. Przebaczenie jest osobistą reakcją na naruszenie zaufania w małżeństwie i nie można utożsamiać go z zapomnieniem czy usprawiedliwieniem drugiej osoby za czyn, którego się dopuściła. Wyjście z kryzysu małżeńskiego jest możliwie pod warunkiem, że obie strony tego chcą. Dotyczy to również udziału w terapii małżeńskiej. Nie ma co liczyć na to, że może wydarzy się „coś”, co samo ocali związek. Problem rozwiązać mogą tylko sami współmałżonkowie. Widoczne efekty terapii małżeńskiej to większe skupienie się na partnerze, jego zrozumienie i okazywanie mu uczuć. Terapeuta to specjalista, który widzi z dystansu, jakie błędy popełnia para i jak powstaje błędne koło, w którym zaczyna funkcjonować związek. Dlatego każdy z małżonków jest odpowiedzialny za wdrażanie swojej części zmian w życie. Dodatkowo warto pamiętać i korzystać z porad na kryzys w związku, które podpowie terapeuta. Terapia małżeńska odbyta w czasie sytuacji kryzysowej lub w trakcie separacji pozwala nabyć cenne umiejętności na przyszłość, które niewątpliwie ułatwią rozwiązywanie wszelkich zaognionych sytuacji w relacjach między małżonkami.
